Dikke Lizert, het werk van Lieve de Vreede is op een andere plek beland. De Reuzezandhagedis staat niet meer bij de Wildwal, maar zij is aan de wandel gegaan en staat nu achter de Wagenschuur, bij de Kernhemmerveldjes.
Volg de gele bordjes! nummer 13
De Graankiosk tijdens opening Woest & Bijster 2025
Historische pannenkoekenproeverij op zaterdag 6 september, 14.00 – 16.00 uur
Landgoed Kernhem, Ede
Marjolein Witte & Janneke Kornet
Tijdens de opening van Woest & Bijster is De Graankiosk volop in bedrijf. De sculptuur verandert in een ware kiosk waar je kan proeven van diverse soorten pannenkoeken naar historisch recept. Daarnaast zijn er keramische kunstwerkjes te koop die refereren aan de sculptuur.
Kunstenaars Marjolein Witte en Janneke Kornet vertellen deze middag over de historie van de pannenkoek en het werkproces dat vooraf ging aan het maken van De Graankiosk.
De Graankiosk is een historische dorsmachine die omgevormd is tot sculptuur. Deze verwijst naar de historie van de pannenkoek, het gebruik van granen en de akkerbouw op landgoed Kernhem.
Grinddelving
DeJong&deWitte zijn Arnhemse interdisciplinaire makers die met hun installatie ‘Natuurblind’ deze editie van Woest en Bijster de vinden zijn op de Grote Zandgroeve. Onderdeel van de installatie is het gebruik van de grindstenen die vroeger op deze locatie werden gedolven. Om de stenen te verzamelen vind er op zaterdag 23 augustus een rituele grinddelving plaats tussen 13:30 en 16:00. Geïnteresseerden en omwonenden zijn welkom om mee te graven en meer te leren over de ambacht én over het werk van deJong&deWitte.
Datum: zaterdag 23 augustus 2025
Tijdstip: 13:30-16:00
Locatie: De Grote Zandgroeve nabij de Tijdlijntrap
Aanmelden en meer informatie via info@dejongdewitte.nl
|
|
In het westelijk deel van de Goudsberg is een smalle, langwerpige kom in het landschap ontstaan door zandafgraving. De naam verwijst naar schietoefeningen die hier vroeger werden gehouden. Als we van de rand naar beneden kijken, lijkt in de diepte iets te glinsteren. We kunnen afdalen en op onderzoek uitgaan.
Beneden vinden we de installatie met de poëtische titel ‘Waar Hemel Aarde Kust’ van beeldend kunstenaar en theatermaker Wouter Ribbels. Ribbels werkt veelal op locatie, waarbij kwetsbaarheid, vergankelijkheid en tijdloosheid terugkerende thema’s zijn. Het landschap is in het werk van Ribbels een actieve speler. In ’t Schietgat reflecteren omringende bomen, wolken en zonlicht in drie grote spiegels van verschillend formaat. We zien de hemel vanuit een ander perspectief.
De installatie openbaart zich in steeds weer andere gedaanten, afhankelijk van de weersomstandigheden. Het nodigt uit tot reflectie over onze verhouding tot het landschap, tot de tijd, tot onze herinneringen, tot onszelf. Het maakt de verbinding tussen mens, landschap en tijd op een tastbare manier zichtbaar.
Ribbels refereert met dit werk op deze specifieke locatie ook aan het fenomeen ‘schijngrondwaterspiegel’; een wateroppervlak, ontstaan door een ondoorlatende leemlaag hoog boven het grondwaterniveau waardoor het regenwater niet weg kan sijpelen. Dit heldere water maakte ooit vruchtbare landbouw en nederzettingen mogelijk op de hogere gedeelten van de Veluwse stuwwallen.
Gedicht door Wouter Ribbels
door de roerloosheid ervan lijkt het alsof ze er altijd al zijn geweest: dit is ons thuis
en toch zien we de hemel zoals we die nog niet eerder hebben gezien
de bomen vanuit een ander perspectief
het blauw, wellicht jagende wolken of het grijs
erin staand kunnen we er ook omheen,
en worden we deelgenoot van deze vergrote, veranderde ruimte.
en terwijl de omgeving verandert door het verloop van het seizoen
stand van de zon
het weer
zo veranderen het licht, de kleuren, ook de geuren, zelfs het geluid:
geen moment is tegelijkertijd hetzelfde
het is niet water dat voor reflectie zorgt
dit spiegellicht is meer
Wouter Ribbels woont in Wageningen en studeerde daar ooit af aan de Wageningen Universiteit in o.a. economie en voorlichtingskunde en specialiseerde zich daarin op theater. Daarbuiten was hij ondertussen al ruim actief in de weer met theater, theatervormgeving en beeldend werk (o.a. etsen). Ook volgde hij een theaterregieopleiding. Hij maakt, regisseert, doet de vormgeving ervan. Sinds 2007 ook actief op gebied van LandArt/installaties/site specific art en werd daarin o.a. gecoached door Chris Peterson, Lisanne Sloots, Francine Bal e.a.
Thema’s zijn vaak: fragiliteit, kwetsbaarheid, vergankelijkheid, het tijdelijke en tijdloze, het onherhaalbare, puurheid, licht(heid), herinnering, bezinning, reflectie, spel met de elementen en de ruimte. Op zoek naar een vorm van poezie en de plek van de mens in een roerige wereld, heeft zijn werk ook een filosofische en maatschappelijke kant. Raakvlakken ‘minimalistic art’, Japanse tuinkunst, ‘conceptual art’, ‘landart’.
Hoe woest en bijster we het landschap soms ook ervaren, ongerepte natuur is er in Nederland al lang niet meer. Vivian Ammerlaan heeft echter een sterk verlangen om de essentie van een ongerept of nog niet in kaart gebracht landschap te verbeelden. En de beste manier om dat te doen is – paradoxaal genoeg – om het zelf te creëren.
Voor het gebied rond het Middelpunt van Nederland en de Notarisbank maakte Ammerlaan een drietal ‘Waanplekken’. Met natuurlijke materialen die ze hier heeft verzameld bouwt ze in haar atelier abstracte scenes, die ze vervolgens met haar camera vastlegt. De gebruikte materialen bepalen voor een groot deel het beeld.
Het gaat Ammerlaan niet om een exacte weergave van een plek, maar om het gevoel dat de plek bij haar oproept. De natuur van bossen, bergen, zee en kust, waarin kalmte, eenvoud en ongekende schoonheid samenvloeien met mysterie, donkerte en angst roepen bij Ammerlaan een gevoel van zowel verwondering als verbijstering op. Dit is ‘het sublieme’, waarnaar Romantici als William Turner en Caspar David Friedrich in de achttiende en negentiende eeuw op zoek waren. Met de Waanplekken treedt Ammerlaan in hun voetsporen. Ze zijn onderdeel van haar persoonlijke zoektocht, waarin ze een poging doet om haar dromen, herinneringen en verlangens in beeld te brengen. Een beeld dat letterlijk en figuurlijk in nevelen gehuld is en waarin tijd en schaal verdwenen lijken te zijn. Zo ontsluit zij niet-bestaande werelden.
Vivian Ammerlaan woont en heeft haar atelier in Schiedam. In 2016 haalde ze haar bachelor Fotografie aan het AKV St. Joost in Breda.
Landschappen vormen de rode draad in Vivians werk. Ze combineert digitale en analoge technieken om fictieve werelden te creëren die herinneringen en verlangens weerspiegelen. Vivian: “Deze technieken bieden mij de ruimte om beelden te maken die voorbijgaan aan wat direct zichtbaar is. Het is een manier om gevoelens en herinneringen te verbeelden – iets wat nooit volledig te vangen is in alleen een foto. Het gaat mij niet om een exacte weergave van de plek, maar om wat het landschap bij mij oproept.”
foto: Wouter Le Duc
Langs de Wildzoom worden we plotseling geconfronteerd met een enorm, metalen skelet van iets dat doet denken aan een prehistorisch dier dat zo weg had kunnen lopen uit de film ‘Jurassic Park’ of uit het museum Naturalis. Maar Dikke Lizert is een zwangere zandhagedis van bovennatuurlijk formaat van kunstenaar en filosoof Lieve de Vreede.
Lieve de Vreede maakt sculpturen als medicijn om angsten af te weren. Angsten voor dingen en omstandigheden die we allemaal kennen; schaamte, ongemak, ziekte, aftakeling, verval of de dood. We proberen die dingen vaak weg te stoppen, onzichtbaar te maken, zodat we er niet meer over na hoeven te denken. Maar De Vreede wil ze met haar sculpturen juist zichtbaar maken. Want alleen in confrontatie kun je angsten overwinnen.
Bij De Vreede krijgen die angsten vaak de vorm van verwrongen dierenskeletten. Met modder, papierpulp, afval en schapenpoep probeert De Vreede ze weer tot leven te kneden. Door de lelijkheid schromelijk te overdrijven kunnen we er wellicht ook schoonheid in ontdekken. Daarmee herdefinieert De Vreede onze perceptie van wat mooi en lelijk is.
Voor Woest&Bijster koos ze een zwangere zandhagedis tot talisman. Hier, langs de Wildzoom wordt een nieuw leefgebied voor de zandhagedis gecreëerd. De aanleg van stobbeneilanden (zonnige plekken waar de zandhagedis haar eieren kan leggen) en kleine waterpoelen is inmiddels in volle gang. Dikke Lizert zou wel eens de eerste bewoner kunnen zijn.
Lieve de Vreede studeerde filosofie in Groningen en Amsterdam.
Ik heb interesse in hoe mensen angst verdoezelen met grote woorden, maniertjes en tierlantijn. Omdat verdoezeling mij meestal nog angstiger maakt, is ook de neiging ontstaan om dat wat verdoezeld wordt juist te overdrijven: aftakeling, ziekte en ongemak naar de oppervlakte trekken en een bewustzijn geven, waarin schoonheid kan ontstaan. De uitdaging zit erin dat het slechte en het lelijke zelf zo veranderlijk zijn, dus er moeten steeds nieuwe zaken, beelden en gênante fantasieën worden overdreven, zodat ik niet in afschuw verdrink. Ik gebruik veel afvalmaterialen, thuis, langs de weg of in de natuur gevonden, aan elkaar geknoopt, bijgeschaafd en gekneed tot de juiste compositie. Soms werk ik het sculptuur af met glimmende opsmuk, want de verdoezeling zelf moet toch ook gesublimeerd worden.
13. Kernhemse veldjes – Dikke Lizert
Deze zwangere zandhagedis van bovennatuurlijk formaat is gemaakt door kunstenaar en filosoof Lieve de Vreede.
Over het kunstwerk
Voor Woest & Bijster koos Lieve de zwangere zandhagedis als talisman. Langs de Wildzoom wordt een nieuw leefgebied voor de zandhagedis gecreëerd: zonnige stobbeneilanden en kleine waterpoelen bieden voortplantingsplekken voor de soort. Dikke Lizert zou zomaar de eerste bewoner kunnen zijn.
Vanwege praktische redenen is de locatie van het werk veranderd, waardoor Dikke Lizert nu tussen de koeien staat.
Het woord “lizert” is geen standaard Fries, maar komt in sommige dialecten voor als informele variant van hagedis. De naam is een ode aan het dier zelf, als naar haar geboorteplek van het werk in Friesland.
Materiaal: staal, moeren en bouten
www.lievedevreede.com
instagram: @dobbertje93
Van voorjaar tot herfst zijn mestkevers actief. Ze vormen bolletjes uit verse hopen paarden- of koeienmest en begraven die in de grond als voedsel voor henzelf en hun larven. Heitje Scheleberg is de ideale plek om er een te spotten. En wat voor een! Kunstenaarsduo DWAZEDENKERS maakte een onwerkelijk groot exemplaar.
De schaalvergroting heeft op het eerste gezicht iets humoristisch, maar DWAZEDENKERS Dely Vossers en René Bekkers willen met deze immense kever, die een spiegelende bol voortduwt, de toekomstige verhoudingen tussen mens en natuur weergeven. Waar de mens de natuur nu nog steeds probeert te overheersen, zullen de rollen in de toekomst omgekeerd zijn.THE BUG • in nature houdt ons letterlijk en figuurlijk een spiegel voor. Is niet de mens de ‘programmeerfout in de natuur’ met ontbossing, het verdwijnen van de biodiversiteit en klimaatverandering tot gevolg? Als wij niet veranderen gaan we de prijs voor onze hebzucht betalen. We zouden een voorbeeld moeten nemen aan mestkevers, die een belangrijke bijdrage leveren aan de bodemkwaliteit. Met het begraven van de mest, die niet volledig door de larven wordt geconsumeerd, zorgen zij voor het vruchtbaar maken en beluchten van de bodem. Het ‘grondverzet’ van bepaalde soorten kan wel honderd kilo per hectare per jaar zijn. De mestkevers nemen niet alleen van de natuur, maar geven er ook iets aan terug.
René Bekkers
De Heurne
– Interieurvormgever AD kunstacademie ArtEZ, Zwolle
– Ontwerpend meubelmaker ROC Twente, Almelo
– Meubelmaker Graafschap college, Doetinchem
Dely Vossers
Westendorp
– Master Interieurarchitectuur Universiteit Antwerpen
– Bachelor Industrieel Ontwerpen Universiteit Twente, Enschede
Wij raken verwonderd en verbaasd door onze omgeving en wat daarin speelt of dat
nu in de natuur is, de stad, cultuur of maatschappij; onze rijke fantasie gaat daar mee
aan de haal, vaak wel met een humoristische én kritische kijk. De denkprocessen en
het sparren onderling gaan snel, het beeld zit in ons hoofd en we worden er gelukkig
van. De uitkomst delen we graag met anderen, om ook hen er mee te verblijden en
te doen verwonderen.
Een proces van dwalen, nauwkeurig observeren, verbanden ontdekken en uit elkaar
trekken, weer samenvoegen op een eigen manier totdat de eigen kijk zichtbaar
wordt. Deze werkwijze passen we toe in grafisch werk, schilderijen en objecten.
Wie vaak in bossen wandelt komt ze regelmatig tegen; warrelknoesten. Deze woekerende groeisels op de stammen van bomen ontstaan door een verstoord afweersysteem. Soms omhullen ze de hele stam. Ze belemmeren de groei van de boom zelf niet. Op de Goudsberg zijn zeer bijzondere warrelknoesten te bewonderen van Lee Eun Young en Carel Lanters.
Lee en Lanters hebben elk een eigen solocarrière, maar werken ook regelmatig samen aan projecten. Ze experimenteren beiden met verschillende technieken en materialen en beschouwen de natuur als een belangrijke inspiratiebron voor hun werk. Bij een wandeling in de bossen rond Ede en Lunteren raakten ze gefascineerd door de grillige gezwellen aan veel van de bomen. De woekeringen zijn van een ongekende schoonheid. Lanters en Lee maakten afgietsels in gietwas van diverse warrelknoesten en bevestigden die als sieraden aan verschillende boomstammen. Hun zachtgele kleur doet denken aan het ondergronds myceliumnetwerk dat bomen in staat stelt met elkaar te communiceren en dat ook wel het Wood Wide Web wordt genoemd. We zouden ons zomaar kunnen voorstellen dat de bomen de tactiele knoesten van gietwas als instrumenten gebruiken om met elkaar te musiceren. We luisteren naar een koor van bomen: Arbores Cantare.
Lee en Lanters creëren met hun ingreep een magische plek, waarin zij ons bewustmaken van het sublieme van de natuur. Vanaf nu zullen we – wandelend (of fietsend) in een bos – de warrelknoesten met een andere blik bekijken.
Lee Eun Young
woont en werkt in Arnhem
Hongik Universiteit afd. Education of Art
Sorbonne Universiteit, Paris 4, Paris 8 dept. Arts Plastiques
Carel Lanters woont en werkt in Arnhem
AKI academie voor beeldende kunsten, Enschede
Lee Eun Young
is een cross-over kunstenaar. In dat opzicht weerspiegelen haar persoonlijke multiculturele achtergrond en artistieke identiteit dit ook. Opgegroeid in Korea, opgeleid in Parijs en nu al geruime tijd werkzaam in Nederland, produceert Eun Young originele en non-conformistische, onmodieuze, levendige en zelfs humoristische werken met een zeer serieuze ondertoon. Soms neemt ze positie in als een echte autonome kunstenaar, en dan voelt ze zich heel goed als toegepast kunstenaar, modeontwerper, dichter en zelfs performer. Creërend en herscheppend, gebaseerd op een permanente zoektocht naar identiteit, verbindingen tussen toen en nu, hier en daar.
Carel Lanters
Door een vorm van sublimatie tracht hij op subtiele wijze de waarneming te scherpen. Hij zit niet vast aan een techniek of materiaal. Het concept is bepalend. Hij experimenteert met ideeën en technieken, waarbij de hermetische wetenschappen regelmatig als uitgangspunt dienen. Onderwerpen als alchemie fascineren hem en zijn regelmatig aanleiding om tot een vorm te komen.
Wie dit jaar het SOMA-terrein in zijn wandeling opnam heeft beeldend kunstenaar Mari Shields wellicht al aan het werk gezien. Shields transformeert, in een intensief proces, locaties. In dit gebied, dat vroeger dienstdeed als oefenterrein voor het leren bedienen van graafmachines, heeft zij vanaf begin dit jaar veel tijd doorgebracht.
Shields wilde het terrein leren kennen, de verandering van seizoenen meemaken en ervaren hoe de natuur op allerhande invloeden reageert. Ze kwam inheems eikenhakhout tegen dat vroeger regelmatig werd geoogst en nu is doorgeschoten tot grillige bosjes. Ze ontdekte de invasieve Amerikaanse (rode) eik en Japanse duizendknoop, die zich explosief vermeerderen.
Shields maakte een deel van het terrein tot werkveld. In een stuk bos liet ze een rode eik kappen om drie inheemse eiken meer lucht en ruimte te geven. Ze markeerde haar magische plek met een subtiele ‘lijntekening’ van duizendknoopstengels. Op het aangrenzende veld ruimde ze de vele dode bomen op en snoeide opkomende vogelkers steeds weer tot kniehoogte. Vijf levende bomen op het veld liet ze ongemoeid. Ze haalde twee reeds eerder gekapte Amerikaanse eiken naar haar plek om ze van hun schors te ontdoen. De bloedrode kleur – die in de loop der tijd zal vergrijzen – en de grillige vorm van de takken geven de bomen een expressief karakter. Ze lijken met elkaar te dansen. Shields viert met dit werk de verrassende schoonheid en veerkracht van de natuur, inclusief ‘ongewenste’ soorten.
met dank aan:
Tjeerd de Vries (Landgoed Zonneoord)
Woont en werkt in Amsterdam
Rhode Island School of Design (BFA), Providence, USA; Tulane University (MFA), New Orleans, USA
Ik werk met bomen die ziek zijn of om andere redenen gekapt moeten worden. Mijn werk viert elk aspect van bomen en wat ze voor ons doen. Het geeft een nieuw perspectief in plaats van dat ze gereduceerd worden tot brandhout of zaagsel. De vorm van elk project wordt bepaald door de vormen van de bomen zelf en hoe ze in hun specifieke omgeving passen.
© 2025 Woest en Bijster. Privacybeleid
Foto: Sanne van Balen met een maquette
Foto: De Wagenschuur
